بستن لوله های رحمی (توبکتومی)
توضیح روش توبکتومی
بستن لوله های رحمی در خانم ها یک عمل جراحی ساده و کم خطر است.در این عمل لوله های رحمی متقاضی طی بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی بسته می شود.این عمل توسط متخصص زنان، بصورت سرپایی و یا یک روز اقامت در بیمارستان قابل انجام است.
مکانیسم عمل توبکتومی
با بسته شدن لوله های رحمی از رسیدن اسپرم و تخمک به یکدیگر و تشکیل سلول تخم جلوگیری به عمل می آید.
میزان اثربخشی توبکتومی
اثربخشی روش بیش از ۹۹ درصد است.
مزیت های توبکتومی
- دایمی بودن
- اثر بخشی بالا
- عدم نیاز به یاد آوری و مراجعه مکرر
- نداشتن عارضه برای سلامتی فرد استفاده کننده روش در دراز مدت
- تاثیر نداشتن در روابط جنسی
- کاهش ابتلا به سرطان تخمدان
معایب توبکتومی
- نیاز به عمل جراحی
- پر هزینه و دشوار بودن عمل جراحی برگشت باروری
عوارض غیر شایع توبکتومی و چگونگی برخورد با آن ها
- ۱-احتمال تغییر میزان خونریزی قاعدگی: در صورت بروز این عارضه ، فرد به متخصص زنان ارجاع می شود.
- ۲-TLمانند سایر اعمال جراحی می تواند خطر های بیهوشی را (به میزان بسیار کم) به همراه داشته باشد.
موارد تاخیر عمل جراحی بستن لوله های رحمی یا TL
- بیماری های التهابی لگن در سه ماهه اخیر
- بیماری های تروفوبلاستیک بدخیم
- سابقه اخیر بیماری های قلبی حاد
- ابتلا به ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) یا آمبولی ریه
- خونریزی واژینال بدون علت مشخص
- مشکلات دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان مانند پره اکلامپسی شدید، اکلامپسی،پارگی کیسه آب (بیش از ۲۴ ساعت)، تب زمان زایمان یا بلافاصله پس از آن، وجود عوارض پس از زایمان مثل خونریزی و عفونت سایر نقاط بدن (داشتن شرایط نامساعد جسمی)
- بیماری های فعال مقاربتی (STls)
- سرطان های لگن
نکته های مهم توبکتومی
- بستن لوله های رحمی در صورت وجود هرکدام از مشکلات فوق،پس از رفع مشکل انجام خواهد شد.
- بایستی قبل از TL ،ضمن مشاوره دقیق به زن و شوهر در مورد کم بودن احتمال موفقیت، پر هزینه و دشوار بودن عمل جراحی برگشت توانایی باروری تذکرداد. این روش برای زوجینی که خانواده خود را از نظر تعداد فرزند کامل نموده و از زندگی با ثباتی برخوردارند، مناسب است. قبل از عمل بایستی رضایت متقاضی خدمت و همسر وی کسب شود.
بجز موارد عنوان شده فوق منع خاصی برای زمان انجام عمل مطرح نیست. لازم است با توجه به فاکتورهای سن، تعداد و سن فرزندهای متقاضی، ضمن انجام مشاوره ، به متقاضی در اتخاذ تصمیم مناسب کمک شود.
زمان انجام عمل TL یا بستن لوله های رحمی
- ۱-در صورت اطمینان از باردار نبودن متقاضی، بستن لوله های رحمی در هر زمانی از سیکل قاعدگی امکان پذیر است (دو هفته اول سیکل قاعدگی دوره زمانی مناسب تری است).
- ۲- پس از زایمان طبیعی.
- ۳- هنگام سزارین (بستن لوله های رحمی براحتی امکان پذیر است).
توجه: پس از سقط عفونی و نیز در فاصله زمانی ۴۲-۷ روز پس از زایمان، زمان مناسبی برای انجام عمل توبکتومی نیست.
تکنیک عمل جراحی TL یا توبکتومی به دو روش عمده
۱-روش شکمی
روش شکمی که به سه شکل زیر انجام می شود.در این روش با ایجاد یک برش کوچک (۳-۲ سانتیمتری )در پایین شکم، لوله های رحمی را گرفته و با برداشتن قطعه ای از لوله و یا مسدود کردن آن توسط نخ، حلقه، کلیپس و یا منعقد کردن لوله با روش الکتروکوآگولاسیون، عمل TL انجام می شود. امروزه در بسیاری از کشورها این عمل به روش لاپاراسکوپی انجام می شود.
الف – لاپاراسکوپی
ب۔ لاپاراتومی
پ- مینی لاپاراتومی
۲-هیستروسکوپی
آزمایش ها و معاینه های لازم جهت توبکتومی
- ۱- گرفتن سابقه بیماری ها
- ۲- انجام تست بارداری: (در موارد غیر همزمان با سقط و بارداری)
- ۳- سایر آزمایش ها
- ۴- معاینه لگنی
- ۵- اندازه گیری فشارخون
- ۶-پاپ اسمیر
تذکرات جراحی توبکتومی
- نخوردن مایعات و مواد غذایی حداقل ۸ ساعت قبل از عمل
- مصرف نکردن دارو ۲۴ ساعت قبل از عمل (مگر به تجویز پزشک)
- حمام کردن شب قبل از عمل
- استفاده از لباس های تمیز و راحت
- نداشتن لوازم زینتی و لاک ناخن
- داشتن همراه برای برگشت به منزل (در صورت امکان)
تذکرهای بعد از عمل توبکتومی
۱-مراقبت های بعد از عمل
- حمام کردن روزانه
- استفاده از مسکن (در موارد احساس درد)
- تمیز و خشک نگه داشتن محل بخیه
- نداشتن رابطه زناشویی حداقل تا یک هفته (اگر درد پس از یک هفته ادامه یابد لازم است که تا زمان رفع درد از رابطه جنسی خودداری گردد)
۲-نیاز نداشتن به استفاده از روش مضاعف
هشدارها عمل توبکتومی و چگونگی برخورد با آنها
- ۱- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- ۲- درد و تورم محل عمل و و خروج چرک و خون از آن تا یک هفته و قرمزی محل عملی که بدتر شود یا از بین نرود.
- ۳-درد شکمی که بدتر شده یا از بین نرود.
- ۴-از حال رفتن، گیجی شدید در چهار هفته اول و به ویژه در هفته اول پس از عمل در صورت بروز هر کدام از موارد فوق، فرد به بیمارستان ارجاع خواهد شد.
مراجعه های پیگیری روش توبکتومی و اقدامات مربوطه
- ۱- زمان مراجعه بعدی: مراجعه در فاصله هفت روز بعد از عمل به منظور کشیدن بخیه ها و معاینه محل عمل
- ۲- داشتن IUD و انجام TL: لزوم مراجعه فرد در اولین سیکل قاعدگی پس از عمل، برای خروجIUD
- ۳-بررسی رضایت از عمل، عارضه ها، هشدارها، راهنمایی و مشاوره (در صورت وجود مشکل خاص) از کارهای لازم در مراجعه های پی گیری است.
حاملگی در افراد TL
حاملگی در افراد TL شده بسیار کم بوده، ولی در صورت تاخیر قاعدگی، تهوع، حساس شدن پستان ها، درد و حساسیت زیر شکم و خونریزی واژینال بررسی آن ضروری است.
حاملگی بعد از TL ، بدون وجود هیچ اشکال تکنیکی در عمل بستن لوله های رحمی ممکن خواهد بود. با توجه به خارج رحمی بودن نیمی از موارد حاملگی های پس از TL( با روش کواگولاسیون دو قطبی)، هر مورد شک به حاملگی باید از نظر EP نیز بررسی گردد (ارجاع به متخصص زنان).
سن مناسب برای توبکتومی
این عمل برای خانم های مولتی پار بالای ۳۵ سال که دیگر نمی خواهند تعداد فرزند بیشتری داشته باشند، بسیار مناسب است. در مورد متقاضیان زیر ۳۰ سال با توجه به احتمال طلاق، ازدواج مجدد و … بهتر است انجام عمل مشروط به مشاوره دقیق شده و با در نظر گرفتن احتیاط های لازم همراه گردد.
