ازدواج و بارداری

ازدواج یا پیوند زناشویی پیمانی است که به‌موجب آن به شکل عمومی یک زن و مرد باهم شریک و متحد می‌شوند و خانواده‌ای را تشکیل می‌دهند. تشکیل خانواده از عوامل اساسی و حیاتی سعادت و بهبود وضعیت هر جامعه می باشد . لازمه ازدواج ، بلوغ جسمانی ، روانی و اجتماعی است .

 

آزمایشات قبل از ازدواج

• برای کسب اطمینان از سلامت زوجین انجام آزمایشها قبل از ازدواج ضروری است. این آزمایش ها عبارتند از :
• تشخیص مبتلایان به تالاسمی
• تشخیص مبتلایان به سیفلیس
• تشخیص معتادین

 

مشاوره ژنتیک

 

 

در موارد زیر مشاوره با متخصصین جهت جلوگیری از تولد نوزاد غیر طبیعی توصیه می شود :

۱.ازدواج فامیلی ، در صورت فقدان بیماری ارثی در هر کدام از خانواده طرفین منعی برای ازدواج وجود ندارد ولی این امر باید به تأئید مشاور ژنتیک برسد.

۲.ازدواج زن در سنین بالاتر از ۳۰ سال

۳.چنانچه پس از ازدواج ، نوزاد غیر طبیعی متولد شود ، قبل از اقدام به حاملگی بعدی بایستی مشاوره ژنتیک صورت گیرد .

۴.مشاوره در صورت وجود سابقه سقط های مکرر

 

آشنایی با بارداری های پرخطر

حاملگی های پر خطر به بارداری هایی گفته می شود که در آنها به دلیل مشکلات مامایی یا پزشکی سلامت مادر، جنین و یا هر دو به خطر می افتد . از جمله عواملی که می تواند در وقوع بارداری پرخطر نقش داشته باشد سن مادر ، فاصله بین بارداری ها ، تعداد بارداری و سابقه بیماری های زمینه ای مانند فشار خون ، دیابت ، بیماری های کلیوی و کبدی و … می باشد .

 

سن مناسب برای مادر شدن

سن مناسب برای بارداری ۱۸ تا ۳۵ سالگی است در این زمان مادر از نظر فیزیکی آمادگی لازم برای باردار شدن و پرورش جنین را دارد کودکانی که از این مادران متولد می شوند سالمتر و احتمال مرگ و میر آنان در سال اول زندگی کمتر خواهد بود .

 

خطرات احتمالی بارداری در سن کمتر از ۱۸ سال

خطرات بارداری در سن کمتر از ۱۸ سال با افزایش احتمال مسمومیت حاملگی ،کم خونی،زایمان سخت ، عوارض و پیچیدگیهای ناشی از بارداری وزایمان مانند فیستول ،زایمان زودرس ، آماده نبودن مادر از نظر فیزیکی و روحی برای باردار شدن ، نوزاد کم وزن ،همراه است.

 

خطرات احتمالی بارداری در سن بالاتر از ۳۵ سال

همچنین بارداری در سن بالاتر از ۳۵ سال نیز با افزایش احتمال مسمومیت حاملگی ، کم خونی ، زایمان سخت ، دیابت یا بیماری قند ،جنین درشت ، جفت سر راهی ممکن است همراه باشد که هریک از این موارد می تواند در مرگ و میر مادر و کودک نقش مهمی داشته باشد .

 

فاصله مناسب بین بارداری ها

فاصله مناسب بین بارداری ها ۳تاه سال می باشد . زیرا بدن مادر آمادگی لازم را برای بارداری مجدد به دست آورده و در نتیجه در طی دوران بارداری ، زایمان و شیردهی کمتر دچار مشکل خواهد شد . بارداری با فاصله کمتر از ۳ سال با افزایش احتمال تولد نوزاد کم وزن ، کم خونی مادر ، عدم توجه به نیازهای روحی و جسمی فرزند قبلی ، محرومیت فرزند قبلی از شیر مادر و احتمال مشکلات تغذیه ای برای کودک همراه است .

 

خطرات احتمالی بارداری در خانمهای با سابقه بیش از ۵ بارداری

در این بارداری ها احتمال چسبندگی جفت ، جفت سر راهی ، شل شدن عضله رحم بعد از زایمان و خونریزی ، جنین درشت و زایمان سخت بیشتر می باشد . این مشکلات می توانند در مرگ و میر مادر و کودک نقش مهمی ایفا نمایند .

خطرات احتمالی وجود بیماری های زمینه ای در مادر باردار

بیماریهای قلبی ، کلیوی، ریوی ، دیابت ( بیماری قند )، روانی ،گوارشی ،اختلالات ژنتیکی ، و… ممکن است با شروع بارداری تشدید شده و بر حسب نوع بیماری بر سلامت مادر و جنین اثر سوء گذاشته و عوارضی مانند تشدید بیماری در طی بارداری ، احتمال تولد نوزاد کم وزن ، افزایش مرگ و میر مادر ، افزایش سقط ، مرده زایی ، افزایش ناهنجاریها و سایر مشکلات را فراهم نماید . بنابراین هر خانمی که تصمیم به بارداری دارد باید قبل از بارداری با پزشک مشورت کرده تا در صورت وجود و تشخیص هر بیماری قبل از حاملگی درمان شده و تحت کنترل در آید . همچنین لازم است در صورت مصرف هر گونه دارویی با پزشک مشورت گردد .

 

چرا انجام مراقبت های پیش از بارداری توصیه می شود؟

مشاوره قبل از بارداری ، مجموعه ای از خدمات مراقبتی هستند که خطرات موجود برای باردار شدن مادر را بررسی نموده و با ارائه آموزش ها و انجام اقدامات تشخیصی ، درمانی و دارویی برای سلامت مادر تلاش می کنند . هدف اصلی مشاوره قبل از بارداری ، ایجاد یک بارداری بدون خطر ، حفظ و تأمین سلامت مادر و جنین است

 

فواید مشاوره قبل از بارداری

۱.مشاوره قبل از بارداری منجر به یک باروری سالم می گردد .

بر طبق آمار حدود یک سوم بارداری ها بدون برنامه ریزی قبلی رخ می دهد و این رخداد باعث می شود که مادران رفتارهای پرخطر بسیاری مانند سیگار کشیدن ، مصرف ناکافی ویتامین ها و … از خود بروز دهند و بدین ترتیب سلامت خود و نوزادشان را به خطر بیاندازند .

۲.موجب تشخیص به موقع و درمان بیماری های مادر می گردد .

۳.در صورت ابتلا خانم به بیماری و مصرف دارو ، با کنترل بیماری و تجویز داروی مناسب و بی خطر برای بارداری ، سلامت مادر و جنین را بطور همزمان تأمین می نماید .

۴.عوارض مادری را در طی بارداری کم می کند و باعث کاهش معلولیت و مرگ مادر می گردد .

۵.معلولیت و مرگ و میر نوزاد را کاهش می دهد .

چون انجام آزمایشات لازم قبل از بارداری منجر به تشخیص زودرس بیماریها و کاهش عوارض دوران بارداری می شود .

مصرف اسید فولیک ( بر طبق توصیه پزشک کارکنان بهداشتی درمانی ) قبل و حین بارداری می تواند ابتلا به نقایص لوله عصبی را کاهش دهد .

خدمات مراقبتی قبل از بارداری در کلیه واحدهای بهداشتی درمانی ، مطب های متخصصین زنان ، پزشکان عمومی و ماماها ارائه می گردد .

 

زمان مناسب برای خدمات مراقبتی قبل از بارداری یک تا سه ماه قبل از باردار شدن می باشد .

 

 

علایم حاملگی

اولین و معمولی ترین علامت حاملگی در خانم ها قطع عادت ماهیانه (قاعدگی) می باشد . ممکن است علائم دیگر مانند : درد و حساسیت پستان ها ، تهوع ، استفراغ ، تکرر ادرار و … نیز به سراغ خانم های باردار بیاید .

 

مراقبت های دوران بارداری

 

 

مراقبت های دوران بارداری شامل آموزش بهداشت فردی ، توصیه به ورزش های سبک و رعایت رژیم غذایی مناسب می باشد . در واقع مراقبتهای دوران بارداری مجموعه اقداماتی است که طی یک سری معاینات دوره ای ، ضمن آموزش مادر و اطرافیان وی ارائه می شود و با تشخیص علائم خطر و ارجاع به موقع برای درمان و در نهایت با آماده کردن مادر برای زایمان از بروز عوارض بارداری وزایمان در مادر، جنین و نوزاد جلوگیری کرده و منجر به کاهش مرگ و میر آنان می شود.

به مادران باردار توصیه می شود از همان زمانی که متوجه بارداری خود می شوند به نزدیکترین خانه بهداشت یا مرکز بهداشتی درمانی محل سکونت خود مراجعه نمایند.

– در هر مراجعه وزن و فشار خون و سایز رحم اندازه گیری می شود.

– صدای قلب جنین از هفته ۲۰ بارداری بطور دقیق شنیده می شود.

– آزمایشات لازم دوران بارداری از جمله آزمایشات خون و ادرار و سایر آزمایشات بر حسب نیاز در اولین مراجعه و در نیمه دوم بارداری نیز درخواست می شود .

– وضعیت واکسیناسیون مادر بررسی و در صورت نیاز واکسن کزاز تزریق می شود.

– جهت جلوگیری از کم خونی و فقر آهن توصیه می شود از پایان چهارماهگی تا ۳ ماه پس از زایمان قرص آهن مصرف شود .

 

 

نشانه های خطر در زمان بارداری

با پیدایش هر یک از علایم زیر در خانم باردار منتظر تاریخ مراقبت تعیین شده نباشید و بلافاصله خانم باردار را به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی ،مطب پزشک و یا بیمارستان برسانید .

• خونریزی یا لکه بینی
• کم شدن و یا توقف حرکت جنین
• آبریزش از مهبل و
• درد و ورم یک طرفه ساق پا و ران
• درد شکم و پهلوها
• درد سر دل
• سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
• استفراغ شدید و مداوم
• استفراغ خونی
• تب و لرز
• تنگی نفس
• ورم دست ها و صورت با تمام بدن
• سردرد و تاری دید
• افزایش وزن یک کیلوگرم یا بیشتر در هفته
• عفونت، آبسه و درد شدید دندان

 

نکات کلی پس از زایمان

 

 

طی مراقبت پس از زایمان علاوه بر ویزیت و مراقبت بالینی مادر ، در مورد بهداشت فردی ، بهداشت روان و بهداشت جنسی ،علائم خطر، شکایت شایع، تغذیه و مکمل های دارویی، نحوه شیردهی، مشکلات و تداوم آن، مراقبت از نوزاد و علائم خطر نوزاد، مشاوره سلامت باروری، مراجعه برای پاپ اسمیر در صورت نیاز و مراجعه برای دریافت خدمات تنظیم خانواده، بهداشت دهان و دندان آموزش داده شود.

توجه : خدمات سلامت باروری ، پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان در کلیه مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی ارائه می گردد.