قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

توضیح روش قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

لاینسترنول، قرص خوراکی پروژسترونی پیشگیری از بارداری بوده که فقط مادران شیرده تا ۶ ماه پس از زایمان می توانند از آن برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. این قرص باید هر روز در ساعت معینی خورده شود. خدمت این قرص توسط کارکنان بهداشتی تعلیم دیده ارایه می شود.

 

مکانیسم عمل قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• ۱-دشوار نموده رسیدن اسپرم به رحم به دلیل افزایش غلظت ترشحات دهانه رحم
• ۲-جلوگیری از تخمک گذاری ماهانه (در نیمی از استفاده کننده ها)
• ۳-تاثیر بر مخاط داخلی رحم (اندومتر)

 

اثر بخشی قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

اثر بخشی این قرص هم زمان با شیردهی به کودک کمتر از شش ماه ۹۹% است.

 

مزیت های قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• نداشتن اثر منفی بر کمیت و کیفیت شیر مادر
• افزایش مدت زمان شیردهی
• بازگشت باروری بلافاصله پس از قطع قرص
• قابل استفاده در مادران شیرده با فرزند کوچک تر از شش ماه
• نداشتن فاصله هفت روزه بین بسته ها و کم شدن احتمال مصرف نادرست
• عدم نیاز به قطع روش قبل از عمل جراحی

 

معایب قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• قرص ها باید همه روزه، راس ساعتی معین خورده شوند. در غیر اینصورت (به ویژه در مادران شیردهی که قاعدگی آن ها بازگشته است)، احتمال شکست روش افزایش می یابد.
• تاثیر کمتر در پیشگیری از بارداری خارج رحمی در مقایسه با بارداری داخل رحمی
• نامنظم شدن قاعدگی ها

 

عارضه شایع قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی و چگونگی برخورد با آن

خونریزی نامرتب رحمی: این عارضه معمولا در ماه های اول مصرف دیده شده و ۲ تا ۳ ماه پس از آغاز مصرف از بین رفته یا کاهش می یابد. در صورت تداوم خونریزی نامرتب و یا نارضایتی فرد، برای قطع خونریزی تا پنج روز، کپسول مفنامیک اسید (۲۵۰ میلی گرمی)، روزی سه بار و در هر بار دو کپسول تجویز می گردد. هرگونه اقدام پس از سه ماه توسط متخصص انجام خواهد شد.

 

عوارض غیر شایع قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی و چگونگی برخورد با آنها

این عارضه ها ممکن است به ندرت مشاهده شود. اگر شک به بروز هر کدام از این عارضه ها وجود داشته باشد، ارجاع به سطح بالاتر (مطابق شرح زیر) ضرورت خواهد یافت. این عارضه ها عبارت هستند از :

• ۱-کیست های تخمدانی: ارجاع به متخصص زنان
• ۲-حاملگی خارج از رحمی (EP): در صورت هر گونه شک ارجاع به متخصص زنان.
• ۳-خونریزی شدید: تا پنج روز، روزی سه نوبت و در هر نوبت دو عدد کپسول مفنامیک اسید (۲۵۰ میلی گرمی) و نیز یک قرص آهن تجویز می گردد. اگر خونریزی علیرغم درمان یاد شده ادامه یابد، باید ارجاع به متخصص زنان ضروری است.
• ۴-سردرد: در صورت بروز سردردهای شدید (میگرن، سردردهای همراه با تاری دید) و یا سردردهای طولاتی مدت و مزاحم، باید فرد را به متخصص داخلی یا اعصاب ارجاع داد.
• ۵-حساس شدن پستان ها: حساس شدن پستان ها با رعایت توصیه های بهداشتی مانند استفاده از پستان بند های محکم، مسکن های معمولی و کمپرس سرد یا گرم رفع می گردد. در غیر این صورت باید فرد را به ماما و در صورت نیاز به متخصص زنان ارجاع نمود.

 

موارد منع مصرف مطلق قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• خونریزی غیر طبیعی رحمی
• اختلالات مزمن یا حاد کبدی (تومور، هپاتیت و … )
• سابقه و ابتلا به سرطان پستان
• ابتلای فعلی به ترومبوز وریدهای عمقی، آمبولی

 

موارد منع مصرف نسبی قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• وزن بیشتر از ۷۰ کیلوگرم
• سابقه کلستاز بارداری
• فشار خون بالا ( ۱۰۰/۱۶۰ میلی متر جیوه و بالاتر)
• مصرف هم زمان داروهای ضد تشنج و ریفامپین و احتمالا گریزوفولوین
• سابقه حاملگی خارج رحمی (EP)

 

زمان شروع و استفاده از لاینسترنول قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• ۱-شروع نشدن قاعدگی ها: در صورت قاعده نشدن مادر شیرده و تغذیه انحصاری شیرخوار با شیرمادر، مصرف قرص ۶ هفته پس از زایمان آغاز خواهد شد.
• ۲-شروع شدن قاعدگی ها: در صورت بازگشت قاعدگی و یا تغذیه انحصاری یا شیر مادر، مصرف قرص باید در ۵ روز اول قاعدگی و ترجیحا روز اول شروع شود.
• ۳-تغییر از سایر روش ها: اگر مادر شیرده از سایر روش های مدرن پیشگیری از بارداری استفاده نموده و خواهان تغییر آن و استفاده از لاینسترنول باشد، اگر کمتر از ۶ ماه از زایمان وی گذشته باشد، باید مطابق شرح زیر استفاده از لاینسترنول را آغاز کند:

الف- اگر مادر شیرده از قرص های ترکیبی پیشگیری از بارداری استفاده کرده باشد،می تواند بلافاصله خوردن قرص پروژسترونی را آغاز کند،در این حالت نیازی به استفاده از کاندوم نخواهد بود.

ب- اگر مادر شیرده از آمپول های ترکیبی پیشگیری از بارداری استفاده کرده باشد، در زمان تزریق دوز بعدی یا حداکثر یک هفته بعد از آن می تواند خوردن قرص پروژسترونی را شروع کند. در این حالت نیز نیازی به استفاده از روش پشتیبان نیست. بدیهی است در صورت تاخیر بیشتر از یک هفته از زمان تزریق دوز بعدی آمپول، نیاز به یک هفته استفاده از کاندوم خواهد بود.

ج- در صورت استفاده از روش های کاندوم و آی یو دی باید در پنج روز اول قاعدگی و ترجیحا روز اول استفاده از لاینسترنول آغاز شود، در غیر اینصورت باید به مدت یک هفته از کاندوم استفاده کرد.

د- در صورت تمایل مادرشیرده دارای فرزند کوچکتر از شش ماه به استفاده از لاینسترنول و نداشتن هیچکدام از شرایط یاد شده، باید بررسی بارداری با hcG-β انجام شود و ارایه خدمت لاینسترنول بر آن اساس صورت گیرد.

 

چگونگی استفاده از لاینسترنول قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

هر بلیستر لاینسترنول، ۲۸ قرص دارد که باید هر شب یک عدد از آن راس ساعت معینی خورده شود. باید فرد استفاده کننده از لاینسترنول را تشویق کرد که خوردن قرص را با یک کار مداوم هر روزه مانند مسواک زدن، نماز خواندن … هماهنگ نمایند. شروع مصرف بسته بعدی قرص، بلافاصله پس از پایان بسته قبلی است. دقت شود، بین مصرف دو بسته قرص نباید هیچ فاصله زمانی وجود داشته باشد.

 

 در صورت فراموشی مصرف لاینسترنول چه کنم؟

• ۱-فراموشی مصرف یک قرص تا ۳ ساعت مسئله ای نبوده و ضمن خوردن قرص فراموش شده (تا ۳ ساعت)، آموزش و تاکید برای خوردن قرص بعدی در ساعت مقرر لازم است.
• ۲-در صورتی که مصرف یک قرص بیش از ۳ ساعت با تاخیر افتد و یا خوردن یک قرص تا نوبت بعدی فراموش شود، قرص فراموش شده هر زمان که به یاد آید، خورده شده و قرص نوبت بعدی نیز در زمان تعیین شده خورده خواهد شد. ضمنا تا ۲ روز هم از کاندوم استفاده شود.
• ۳-در صورتی که مصرف ۲ قرص ( ۲ روز متوالی) فراموش شود باید به محض به یاد آوردن، قرص های فراموش شده یکجا خورده شده و بقیه قرص ها ادامه یافته و تا ۷ روز از کاندوم هم استفاده شود. در صورت قاعده نشدن در مدت ۴-۶ هفته پس از فراموشی،بررسی بارداری لازم است. در صورت داشتن نردیکی محافظت نشده در این دو روز از EC استفاده شود. در صورت استفاده از EC ، پس از گذشت سه هفته باید بررسی های لازم برای تعیین وضعیت بارداری انجام شود.
• ۴-در صورت فراموشی سه قرص متوالی و بیشتر و داشتن نزدیکی محافظت نشده در عرض ۱۲۰ ساعت گذشته، تجویز EC و مشاوره برای انتخاب روش مناسب دیگر صورت گیرد. در صورتی که از نزدیکی محافظت نشده در زمان عدم مصرف قرص، بیش از ۱۲۰ ساعت می گذرد، آزمایش بارداری (hcG-β) ضروری است. شایان ذکر است تا مشخص شدن جواب آزمایش hcG-β فرد باید از کاندوم استفاده نمایند.

 

آزمایش و معاینه های لازم جهت مصرف قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

• ۱-اندازه گیری و ثبت فشار خون
• ۲-پاپ اسمیر
• ۳-اندازه گیری وزن
• ۴-معاینه لازم حسب مورد در صورت وجود هر گونه نکته خاص در شرح حال

 

هشدار ها و چگونگی برخورد با قرص پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی

اگر هر کدام از علائم زیر را دارید مراجعه به متخصص مربوطه یا بیمارستان ضروری است.

• سردرد شدید ( میگرن، سردردهای همراه با تاری دید)
• درد شدید قفسه سینه پس از شروع مصرف لاینسترنول
• خونریزی نامرتب رحمی و یا هر خونریزی بدون دلیلی که احتمال بیماری زمینه ای و یاحاملگی را مطرح نماید.
• زردی پوست و چشم
• دردشدید شکمی که بخصوص در قسمت پایین شکم و لگن ( احتمال EP و پارگی کیست تخمدان) بروز نماید.